Ο καπνός από τα τζάκια που κάλυψε
για πέντε ημέρες το Λονδίνο, τον Δεκέμβριο του 1952, προκάλεσε τον θάνατο
περισσότερων από 4.000 ανθρώπων και οδήγησε αργότερα την κυβέρνηση στην
απαγόρευση λειτουργίας τζακιών μέσα στην πόλη. Το Λονδίνο είχε πνιγεί και άλλες
φορές στην αιθαλομίχλη. Ομως τα όσα εκτυλίχθηκαν στις 5 Δεκεμβρίου εκείνης της
χρονιάς δεν είχαν προηγούμενο. Ο καιρός ήταν κρύος ήδη από τον Νοέμβριο του
1952 και σημειώνονταν έντονες χιονοπτώσεις. Για να ζεσταθούν οι κάτοικοι του
Λονδίνου έκαιγαν μεγάλες ποσότητες ξύλων στα τζάκια και τεράστιες ποσότητες
καπνού εκλύονταν στον ουρανό. Υπό κανονικές συνθήκες, ο καπνός θα
διασκορπιζόταν στην ατμόσφαιρα. Ομως ένας αντικυκλώνας που σχηματίστηκε στην
ευρύτερη περιοχή πάνω από τη βρετανική πρωτεύουσα δημιούργησε μία θανάσιμη
παγίδα. Ο αντικυκλώνας έσπρωχνε τον αέρα προς τα κάτω θερμαίνοντάς τον. Οταν ο
αέρας στο έδαφος είναι ζεστότερος από εκείνον υψηλότερα δημιουργείται η
λεγόμενη αναστροφή.
Το φαινόμενο αυτό είχε ως αποτέλεσμα
να παγιδεύεται ο ζεστός καπνός που έβγαινε από τις καμινάδες. Εκτός από τον
καπνό στα σπίτια, το φαινόμενο της αναστροφής είχε ως αποτέλεσμα να παγιδευτούν
μικροσωματίδια και άλλοι ρύποι από βιομηχανίες, τόσο κοντά στο Λονδίνο όσο και
από πιο μακριά, που οι άνεμοι είχαν μεταφέρει στην περιοχή.
Σε συνδυασμό με άλλες μετεωρολογικές
παραμέτρους, όπως η ηλιοφάνεια και οι υγροί άνεμοι, δημιουργήθηκε ένα στρώμα
αιθαλομίχλης ύψους 100-200 μέτρων. Εως τις 9 Δεκεμβρίου υπολογίστηκε ότι
απελευθερώθηκαν στον ουρανό 1.000 τόνοι σωματιδίων, 2.000 τόνοι διοξειδίου του
άνθρακα, 140 τόνοι υδροχλωρικού οξέος και 14 τόνοι φθοριούχων συστατικών.
Επιπροσθέτως εκτιμάται ότι 370 τόνοι διοξειδίου του θείου μετατράπηκαν σε 800
τόνους θειικού οξέως.
ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΤΖΑΚΙΑ. Σε εκείνες τις
πέντε ημέρες, όπου η ορατότητα ήταν αδύνατη ακόμα και για τους πεζούς που
κρατούσαν φανάρια, χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν και αμέτρητοι άλλοι υπέφεραν από
αναπνευστικά προβλήματα. Για να αποφευχθεί μια παρόμοια τραγωδία στο εξής,
θεσπίστηκαν μία σειρά από νόμοι με κυριότερο τη Νομοθετική Πράξη περί Καθαρού
Αέρα. Η σχετική νομοθεσία απαγόρευσε στους κατοίκους αστικών περιοχών και καίνε
ξύλα στα τζάκια των σπιτιών τους.
