Κροίσοι παίρνουν τα λεφτά και τρέχουν
Μεγιστάνες της Γηραιάς Ηπείρου σπεύδουν πανικόβλητοι να διασώσουν τις περιουσίες και τις επιχειρήσεις τους
Λένε ότι δύο πράγματα είναι βέβαια σε αυτή τη ζωή, ο θάνατος και οι φόροι. Tο πρώτο φυγείν αδύνατον, το δεύτερο όμως δεν είναι αναπόφευκτο αν είσαι κροίσος. Το 1% του πληθυσμού που θέλει να πληρώνει 0% στην Εφορία παίρνει τα λεφτά από την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) και τρέχει εκεί όπου δεν απειλούνται η περιουσία και οι επενδύσεις του. Οι τρόποι είναι πολλοί και κάποιοι νόμιμοι: μετανάστευση σε χώρες με χαμηλούς συντελεστές, εγκατάσταση κεφαλαίων σε φορολογικούς παραδείσους, λογαριασμοί σε εξωχώριες εταιρείες. Αλλά στην ευρωζώνη της κρίσης, το νόμιμο δεν είναι πάντα και ηθικό. «Η μεγάλη έξοδος των πολύ πλουσίων, κάνει τη μεσαία τάξη και τους φτωχούς ακόμη πιο φτωχούς» λέει στο «Βήμα» ο Νίκολας Σάξον, βρετανός συγγραφέας του «Οι άνθρωποι που λήστεψαν τον κόσμο» και τακτικός αρθρογράφος στον «Guardian».
Η υπόθεση του Μπερνάρ Αρνό, που έκανε τέτοιο θόρυβο στη Γαλλία την περασμένη εβδομάδα, είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου. Ηδη 5.000 πάμπλουτοι αλλά όχι τόσο διάσημοι Γάλλοι έχουν μεταναστεύσει στο γειτονικό Βέλγιο για να μην πληρώσουν τον φόρο του 75% που ετοιμάζεται να επιβάλει η Σοσιαλιστική κυβέρνηση του Φρανσουά Ολάντ στα πολύ υψηλά εισοδήματα, άνω του 1 εκατ. ευρώ.
Κατά μέσον όρο, η περιουσία αυτών των φορολογικών εμιγκρέδων υπολογίζεται σε 20-30 εκατ. ευρώ. Σταγόνα στον ωκεανό, αν συγκριθεί με τα 10 τρισ. δολάρια - τέσσερις φορές το ΑΕΠ της Γαλλίας - που κρύβονται σε υπεράκτιους λογαριασμούς, πολύ μακριά από την Εφορία στο Παρίσι.
Παρόμοια κινητικότητα φυγής ανθρώπων, και κυρίως κεφαλαίων, παρατηρείται σε όλη την «κόκκινη» ζώνη του ευρώ. Η κρίση διώχνει τους κροίσους μακριά από τις προβληματικές οικονομίες και την πολιτική αβεβαιότητα. Πού τους στέλνει; Σύμφωνα με τη γαλλική «Le Figaro», «Βέρνη και Λονδίνο ανταγωνίζονται για το ποιος θα πάρει τους περισσότερους φορολογικούς εξορίστους». Και ενώ ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον είναι έτοιμος να τους «στρώσει το κόκκινο χαλί», οι Ελβετοί παίζουν το παιχνίδι σε πολύ χαμηλούς τόνους.
Οπως πάντα. Η Ελβετία ήταν, είναι και θα είναι ο υπ' αριθμόν 1 προορισμός για όσους θέλουν να σιγουρέψουν τα λεφτά τους στην Ευρώπη. Χιλιάδες έχουν μπει στο λεγόμενο «σύστημα forfait» που επιτρέπει σε ξένους να μεταναστεύουν στην Ελβετία μέσω ειδικής φορολογικής μεταχείρισης.
Λιχτενστάιν, Μονακό και Ανδόρα είναι ακόμα παράδεισοι του tax free. Οι μισές βρετανικές εταιρείες έχουν την έδρα τους στο Μονακό. Πολλοί Γερμανοί έχουν φυγαδεύσει τα χρήματά τους στο Λιχτενστάιν.
Χώρες-μέλη της ΕΕ όπως το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο και η Αυστρία ήταν γερά μέσα σε αυτό το παιχνίδι, αλλά το αβέβαιο μέλλον του ευρώ έχει αποδυναμώσει τη θέση τους.
Στη δεκαετία του 1980, 200 πολυεθνικές εταιρείες ίδρυσαν στο Βέλγιο με πρωτοβουλία της χώρας τα λεγόμενα Coordination Centers, που έδιναν στις εταιρείες δυνατότητες μειωμένης φορολόγησης. Τώρα, στην πρωτεύουσα της ΕΕ, οι πάντες γκρινιάζουν για την άδικη, χαμηλή φορολογία στις μεγάλες επιχειρήσεις.
Οι πολύ πλούσιοι δεν έχουν πατρίδα και το χρήμα πηγαίνει εκεί όπου του φέρονται καλύτερα. Αυτό είναι θέσφατο στον καπιταλισμό. Πόσω μάλλον που στον παγκοσμιοποιημένο 21ο αιώνα η τεχνολογία επιτρέπει στους μεγιστάνες να διοικούν τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις τους από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου. Γιατί να μένουν κολλημένοι σε μια χώρα, όμηροι ενός φορολογικού συστήματος που δεν εξυπηρετεί πια τα συμφέροντά τους;
Κάποιοι μιλάνε για το φαινόμενο της «απόσχισης του μεγάλου πλούτου από τα έθνη-κράτη» της ΕΕ. Λένε ότι οι σύγχρονοι πλουτοκράτες μοιάζουν με τους Βρετανούς στην αποικιοκρατική Ινδία: μπορούν να ζουν σε ένα μέρος και να το εξουσιάζουν χωρίς να είναι αυτή η πατρίδα τους.
Πριν από την κρίση, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έκαναν τα στραβά μάτια για τις φορολογικές ακροβασίες των πλούσιων υπηκόων τους. Τώρα που τα κρατικά ταμεία έχουν αδειάσει, κυνηγάνε κάθε ευρώ που μπορούν να φορολογήσουν.
Εχθρός σε αυτό το μέτωπο είναι οι ελβετικές τράπεζες. Η Γερμανία, η Βρετανία και η Αυστρία έχουν συνάψει διμερείς συμφωνίες τύπου «Ρούμπικ» (σ.σ.: από τον ομώνυμο κύβο, που για να βρεθεί η λύση χρειάζονται πολύ συγκεκριμένες κινήσεις) για τη φορολόγηση αδήλωτων κεφαλαίων από τις χώρες τους, που είναι κατατεθειμένα σε ελβετικές τράπεζες. Καμία από αυτές τις συμφωνίες δεν έχει τεθεί ακόμα σε ισχύ.
«Η Ελλάδα διαπραγματεύεται μια παρόμοια συμφωνία αυτή τη στιγμή, αλλά τα μυθικά δεκάδες δισ. ευρώ των ελλήνων φοροφυγάδων δεν θα βρεθούν ποτέ. Αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών; Αρση απορρήτου; Αποκλείεται. Δεν θα εισπράξετε τίποτα από την Ελβετία» μας λέει ο Σάξον.
Για πολλούς, ακόμη και η νόμιμη φοροαποφυγή, όπως η μετανάστευση σε χώρες με πιο φιλικό φορολογικό καθεστώς, δεν είναι ηθική. «Αυτή η συμπεριφορά στερεί έσοδα από την κυβέρνηση και οδηγεί στην υπερφορολόγηση πολιτών που είναι συνεπείς. Επιπλέον προκαλεί άδικη αναδιανομή του φορολογικού βάρους από τους πλουσίους στη μεσαία τάξη και τους φτωχούς» λέει στο «Βήμα» ο Μάρτιν Σάλιβαν, οικονομολόγος και συγγραφέας δύο βιβλίων για τη φορολογική μεταρρύθμιση στην Ευρώπη. Στον αντίποδα, υπάρχουν μερικοί κροίσοι πρόθυμοι να δείξουν κοινωνική αλληλεγγύη, με φορολογικό πατριωτισμό. Ναι, ακόμη και στην πατρίδα του Αρνό.
Ανάμεσα στους Γάλλους που λένε ότι είναι δίκαιο να σηκώσουν μεγαλύτερα βάρη λόγω της τεράστιας περιουσίας τους είναι η γηραιά κληρονόμος του οίκου καλλυντικών L'Oreal Λιλιάν Μπετανκούρ, ο επικεφαλής της πετρελαϊκής Total Κριστόφ ντε Μαρζερί, ο επικεφαλής της τράπεζας Societe Generale Φρεντερίκ Ουντεά και ο επικεφαλής της αεροπορικής Air France-KLM Ζαν-Σιρίλ Σπινετά.
Ιταλοί μεγιστάνες προσφέρθηκαν επίσης να συνεισφέρουν για να κλείσει κάπως η μαύρη τρύπα στον προϋπολογισμό του Μάριο Μόντι. Σε αυτούς συγκαταλέγονται ο Μάρκο Τρονκέτι Προβέρα της Pirelli, ο Ντιέγκο Ντέλα Βάλε της Tod's και ο Πάολο Σκαρόνι της Eni.
Τζον Κρίστενσεν
«Τέτοια ανισότητα έχουμε να δούμε από τη Γαλλική Επανάσταση»
«Η κρίση του ευρώ προκάλεσε μαζική έξοδο του μεγάλου πλούτου από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το αποτέλεσμα είναι τρομακτικό: η κοινωνική ανισότητα έχει φτάσει σε επίπεδα που έχει να τα δει η Ευρώπη από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Τζον Κρίστενσεν, διευθυντής του Δικτύου Φορολογικής Δικαιοσύνης (TJN) στη Βρετανία.
«Φοροαποφυγή και φοροδιαφυγή έχουν πάρει επικές διαστάσεις. Υπολογίζουμε ότι κοστίζει 3,1 δισ. δολάρια τον χρόνο σε χαμένα φορολογικά έσοδα για τα κράτη.
»Οι οικονομίες μας υποφέρουν γιατί ο πλούτος έχει συγκεντρωθεί στα χέρια μιας μικροσκοπικής ελίτ, η οποία αρνείται να αναλάβει τις ευθύνες της απέναντι στην κοινωνία. Το βάρος για να κλείσουν οι τρύπες στα ελλείμματα πέφτει στις πλάτες των χαμηλών εισοδημάτων που βλέπουν τους φόρους να αυξάνονται και το κοινωνικό κράτος να συρρικνώνεται.
»Τα χαμένα φορολογικά έσοδα είναι βάσει των υπολογισμών μας τεράστια. Είναι τόσο μεγάλα που θα έκαναν σημαντική διαφορά στα δημοσιονομικά πολλών χωρών.
»Υπολογίζουµε ότι τουλάχιστον 21-32 τρισ. δολάρια (15,4-24,7 τρισ. ευρώ) ιδιωτικού πλούτου κρύβονται σε φορολογικούς παραδείσους, χωρίς να έχουν δηλωθεί για να φορολογηθούν. Μερικές χώρες είναι πιο ευάλωτες σε αυτό, ανάµεσά τους και η Ελλάδα.
»Μπορεί να σας εκπλήξει αυτό, αλλά ο μεγαλύτερος παίκτης στο παγκόσμιο σύστημα των φορολογικών παραδείσων είναι η χώρα μου, η Βρετανία. Είναι φορολογικός παράδεισος από μόνη της. Πολλοί Ελληνες μη μόνιμοι κάτοικοι Βρετανίας («non-domiciled») γλιτώνουν φόρους λόγω ειδικών προνομίων, ενώ διαχειρίζεται το 50% του παγκόσμιου συστήματος των offshore εταιρειών
Της Ε.Μητροπούλου
