Το μοντέλο της αξιοποίησης βλάπτει σοβαρά τα συμφέροντα του Δημοσίου
Η κυβέρνηση Παπανδρέου κινδυνεύει να περιέλθει σε πλήρη πολιτική και διαχειριστική σύγχυση στο ζήτημα της υποτιθέμενης αξιοποίησης της περιουσίας του ελληνικού Δημοσίου. Από τη μια πλευρά υπόσχεται ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και πώλησης ακινήτων που μπορεί να εξασφαλίσει 50 δισ. ευρώ μέχρι το 2015 για να καλυφθούν, ως έναν βαθμό, τα τεράστια χρηματοδοτικά κενά που δημιουργεί η αποτυχία της στρατηγικής του μνημονίου, και από την άλλη, μοιράζει διαβεβαιώσεις στην παραδοσιακή εκλογική πελατεία του Κινήματος για νομοθετική, συνταγματική κατοχύρωση της απαγόρευσης πώλησης «ελληνικής γης». Υποτίθεται ότι η κυβερνητική ηγεσία θα συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα με τη μέθοδο της λεγόμενης «αξιοποίησης» της ακίνητης περιουσίας του ελληνικού Δημοσίου. Το ξεκίνημα θα γίνει με την περιοχή του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, που κατά τους εκπροσώπους της τρόικας θα πουληθεί για να εξασφαλιστούν 5 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με τις δηλώσεις του πρωθυπουργού κ. Παπανδρέου και του αρμόδιου υπουργού κ. Παμπούκη απλώς θα παραχωρηθεί η χρήση της για μερικές δεκαετίες σε επενδυτές από το Κατάρ.
Η διαφορά
Η διαφορά μεταξύ πώλησης και αξιοποίησης πρέπει να αναζητηθεί στα έσοδα. Στην πρώτη περίπτωση μπορεί να εξασφαλιστεί ένα ποσό της τάξης των 5 δισ. ευρώ, με το οποίο το ελληνικό Δημόσιο θα επαναγοράσει χρέος 6-7 δισ. ευρώ, ανάλογα με την έκπτωση που θα δεχτούν οι κάτοχοι των δεκαετών ομολόγων του. Στη δεύτερη περίπτωση το Δημόσιο μπορεί να ελπίζει μόνο σε ένα ετήσιο μίσθωμα της τάξης των 50-100 εκατομμυρίων ευρώ, που δεν επιτρέπει βέβαια την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος χρηματοδότησης του ελληνικού χρέους. Τα όποια οικονομικά οφέλη θα έρθουν σταδιακά μέσα από τις επενδύσεις, το άνοιγμα νέων θέσεων απασχόλησης, τη δημιουργία μεγαλύτερου κύκλου εργασιών, την επιβολή ΦΠΑ, τη φορολόγηση των κερδών κτλ.
Το γεγονός ότι η κυβερνητική ηγεσία παίζει με τις λέξεις –σε ό,τι αφορά το διεθνές ακροατήριο «πουλάει» και σε ό,τι αφορά το εσωτερικό ακροατήριο «αξιοποιεί»– μάς προετοιμάζει για μία ακόμη διαχειριστική αποτυχία. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα εξασφαλίσουμε τα έσοδα των 5 δισ. ευρώ που περιγράφονται στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων για το Ελληνικό, ενώ και η «αξιοποίηση» δεν πρόκειται να αποφέρει σημαντικά έσοδα στο Δημόσιο.
Αποτυχημένο μοντέλο
Το μοντέλο της αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου δοκιμάζεται από το 1999 με ιδιαίτερα αρνητικά αποτελέσματα για το δημόσιο ταμείο, και συνοψίζεται ως εξής. Το ελληνικό Δημόσιο παραχωρεί σε ιδιώτες τη χρήση εκτάσεων και ακινήτων που του ανήκουν και έχουν χαρακτηριστικά «φιλέτου». Οι επιχειρηματίες που εξασφαλίζουν την αξιοποίηση αυτών των «φιλέτων» αναλαμβάνουν την υποχρέωση να καταβάλλουν ένα ετήσιο μίσθωμα και να πραγματοποιήσουν σημαντικές αναπτυξιακές επενδύσεις δεσμεύοντας συγκεκριμένα κεφάλαια. Στη συνέχεια διαπιστώνονται διάφορα προβλήματα στις συμβάσεις, που συνήθως έχουν σχέση με τις χρήσεις γης και με διάφορες εκκρεμότητες στα ακίνητα, με αποτέλεσμα οι παραχωρησιούχοι να διεκδικούν σε πρώτη φάση μείωση του μισθώματος και στη συνέχεια μείωση του ύψους των επενδύσεων που έχουν αναλάβει να πραγματοποιήσουν, ή και σημαντικές αποζημιώσεις.
Μια ματιά στον τρόπο που διαχειρίστηκαν συγκεκριμένα «φιλέτα» του Δημοσίου οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ κατά την περίοδο 1999-2010 μάς οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα ότι η «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας είναι η ασφαλέστερη μέθοδος λεηλασίας του δημόσιου ταμείου και του δημόσιου συμφέροντος.
Ιδιοτελής αστοχία
Η αξιοποίηση του συγκροτήματος του Λαγονησίου –η πορεία του οποίου συνδέεται με την ανάπτυξη αλλά και τις κρίσεις του ελληνικού τουρισμού– γίνεται από το επενδυτικό σχήμα «Αττικός Ήλιος» χωρίς να πραγματοποιείται οποιοδήποτε έσοδο για το δημόσιο ταμείο. Το 1999-2000 παραχωρήθηκε η εκμετάλλευση του συγκροτήματος για 30 χρόνια. Στην αρχή ορίστηκε ετήσιο μίσθωμα 1,2 εκατ. ευρώ, το οποίο μόλις διαπιστώθηκαν παρανομίες στη χρήση του αιγιαλού και άλλες εκκρεμότητες περιορίστηκε στο 1/3. Στη συνέχεια, όμως, η εταιρεία Αττικός Ήλιος στράφηκε κατά του Δημοσίου, επικαλούμενη σοβαρά τεχνικά πολεοδομικά προβλήματα στην περιουσία που της παραχωρήθηκε προς αξιοποίηση, και εξασφάλισε αποζημίωση 50 εκατ. ευρώ. Με αυτό τον τρόπο μηδενίζεται το έσοδο του Δημοσίου για όλη τη διάρκεια της 30ετούς παραχώρησης του συγκροτήματος, ενώ είναι εξαιρετικά πιθανό να καταβληθούν και αποζημιώσεις δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Όσο για την υπολειμματική αξία της επένδυσης των 88 εκατομμυρίων ευρώ που έχει αναλάβει να πραγματοποιήσει η συγκεκριμένη εταιρεία στο συγκρότημα του Λαγονησίου, εκτιμάται ότι θα είναι μηδενική στο τέλος της 30ετίας.
Ανάλογη ήταν η εξέλιξη και σε ένα άλλο γνωστό τουριστικό «φιλέτο» του ελληνικού Δημοσίου, που συμπεριλαμβάνει το ξενοδοχείο Ξενία Παλλάς του Ναυπλίου, το Ξενία της Ακροναυπλίας και το ξενοδοχείο Αμφιτρύων στο Ναύπλιο. Η εταιρεία «Αργολικός Ήλιος» προσέφυγε σε διάφορες φάσεις κατά του Δημοσίου, επιτυγχάνοντας, για διάφορους λόγους, μείωση του ετήσιου μισθώματος κατά 70%, ενώ διεκδίκησε αποζημίωση 48 εκατομμυρίων ευρώ και εξασφάλισε ένα σημαντικό μέρος αυτού του ποσού, που υπερκαλύπτει τα μειωμένα ούτως ή άλλως μισθώματα της 30ετίας.
Οι εκκρεμότητες που ρυθμίστηκαν με αποτέλεσμα να μην υπάρξουν έσοδα για το Δημόσιο είχαν να κάνουν με την παραχώρηση της πισίνας του ξενοδοχείου Αμφιτρύων και του κοινόχρηστου χώρου στο δήμο πριν από το διαγωνισμό, τις αντιρρήσεις της αρχαιολογικής υπηρεσίας για τον τρόπο εκσυγχρονισμού του Ξενία Παλλάς και την αδυναμία μετατροπής του Ξενία της Ακροναυπλίας σε Spa εξαιτίας των περιορισμών στους όρους δόμησης. Οι επενδυτές στο συγκρότημα του Λαγονησίου απαλλάχθηκαν από τις οικονομικές τους υποχρεώσεις αξιοποιώντας τις καλές υπηρεσίες του νομικού γραφείου Γεωργιάδη και οι επενδυτές στο συγκρότημα του Ναυπλίου επένδυσαν με επιτυχία στις καλές υπηρεσίες του γραφείου Λυκουρέζου.
Χάος στις μαρίνες
Αλλά και η αξιοποίηση των μαρίνων οδήγησε σε κωμικοτραγικές καταστάσεις. Η μαρίνα του Αγ. Κοσμά, η οποία αποτελεί μέρος του συγκροτήματος του Ελληνικού, παραχωρήθηκε σε γνωστή κατασκευαστική εταιρεία. Η τελευταία εμφάνισε προβλήματα ρευστότητας, τα οποία συνδυάστηκαν με την αδυναμία του Δημοσίου να παραχωρήσει την πλήρη έκταση που προέβλεπε το σχετικό συμβόλαιο και την αντίρρηση του Δήμου Ελληνικού στην προώθηση του επενδυτικού σχεδίου, το οποίο περιλάμβανε, όπως ήταν φυσικό, την κατασκευή νέων κτιρίων και εγκαταστάσεων. Το αποτέλεσμα ήταν να σταματήσει η καταβολή του ετήσιου μισθώματος, να κηρυχτεί ο παραχωρησιούχος έκπτωτος με πρωτοβουλία των Ολυμπιακών Ακινήτων και να έχει ετοιμαστεί το έδαφος για δικαστικούς αγώνες που είναι βέβαιο ότι θα αποδώσουν αρκετά χρήματα στον επενδυτή, στον οποίο δεν επετράπη η ανάπτυξη της περιοχής σύμφωνα με όσα προέβλεπε η αρχική συμφωνία. Το πιθανότερο είναι ότι την ώρα που θα παραχωρεί το Δημόσιο τη μαρίνα του Αγ. Κοσμά στους νέους επενδυτές, θα δεχτεί κάποιο συμβιβασμό με τους προηγούμενους –με δαπάνες εννοείται του φορολογούμενου πολίτη– προκειμένου να ξεπεραστεί η εκκρεμότητα.
Στην περίπτωση της μαρίνας του Φλοίσβου, που θεωρείται από τα καλά επενδυτικά σχέδια, το Δημόσιο επιβαρύνθηκε με 12 εκατ. ευρώ για πρόσθετα λιμενικά έργα περιορισμού του αντιμάμαλου που δημιουργείται στο φαληρικό δέλτα και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια των σκαφών που ελλιμενίζονται στη μαρίνα. Πολύ χειρότερη ήταν η διαχειριστική τύχη της μαρίνας Ζέας, όπου οι ιδιώτες επενδυτές διεκδίκησαν από το Δημόσιο αποζημίωση 13 εκατομμυρίων ευρώ επικαλούμενοι καθυστερήσεις στην αδειοδότηση, νομικά ελαττώματα στη σύμβαση, αλλά και τις καταστροφές κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας του Φεβρουαρίου του 2005. Στη μαρίνα του Φλοίσβου όπως και στη μαρίνα της Ζέας υπήρξε μείωση του αρχικά συμφωνηθέντος μισθώματος, ενώ οι διάφορες αποζημιώσεις και τα πρόσθετα έργα που κρίθηκαν αναγκαία περιόρισαν, εάν δεν εκμηδένισαν, το όφελος για το δημόσιο ταμείο.
Τριπλό σκάνδαλο
Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, η ένταξη του «φιλέτου» του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού στο πρόγραμμα fast track είναι πολύ πιθανό να καταλήξει σε μία ακόμη fast αρπαχτή νεοελληνικού τύπου.
Πρώτον, η κυβέρνηση Παπανδρέου –όπως άλλωστε και η ηγεσία της ΝΔ– επενδύουν, σε αγωνιώδη αναζήτηση χρημάτων για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, σε μία μέθοδο με βεβαρημένο ιστορικό. Αρκεί να αναφέρουμε ότι η ΕΤΑ βρέθηκε αντιμέτωπη την περίοδο 2005-2006 με συνολικές διεκδικήσεις των επενδυτών, παραχωρησιούχων που έφταναν τα 180 εκατ. ευρώ. Προκαλεί μάλιστα εντύπωση το γεγονός ότι η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν αφιερώνει τον αναγκαίο χρόνο για να ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς και να απαλλάξει τα ακίνητα του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού από τα βάρη και τις εκκρεμότητες του παρελθόντος.
Δεύτερον, η κυβερνητική ηγεσία ακολουθεί μια σκανδαλωδώς κλειστή διαδικασία, ενώ έχουν κατατεθεί προτάσεις για την αξιοποίηση του Ελληνικού από αξιόπιστα επενδυτικά σχήματα ήδη από το 2005. Κανονικά, η κυβέρνηση θα έπρεπε να παρουσιάσει τα σχέδια και τις απαιτήσεις για την περιοχή του αεροδρομίου του Ελληνικού σε όλους τους ενδιαφερόμενους επενδυτές και να λάβει πολύ σοβαρά υπόψη τις προτάσεις τους, προτού προχωρήσει σε διεθνή πλειοδοτικό διαγωνισμό. Η απευθείας κλειστή διαπραγμάτευση της κυβέρνησης Παπανδρέου και των αρχών του Κατάρ είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει μεγάλη ζημιά στο δημόσιο συμφέρον και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις εύκολου πλουτισμού διαφόρων εμπλεκομένων σε βάρος του δημόσιου ταμείου και των δοκιμαζόμενων φορολογούμενων πολιτών. Με το αραβικό τόξο αποσταθεροποίησης των καταπιεστικών, κλεπτοκρατικών καθεστώτων να έχει φτάσει ήδη στο Μπαχρέιν, που γειτνιάζει με το Κατάρ, υπάρχει ένα στοιχείο πολιτικού ρίσκου στην αδιαφανή επένδυση, που είναι υποχρεωμένες να λάβουν σοβαρά υπόψη οι ελληνικές αρχές.
Τρίτον, ο πολυσυζητημένος Καταλανός αρχιτέκτονας Αθεμπίγιο εμφάνισε ένα σχέδιο απόλυτης τσιμεντοποίησης της ευρύτερης περιοχής του Ελληνικού με βάση το πρότυπο του Canary Wharf του Λονδίνου. Πρόκειται για μια προσπάθεια υπερεντατικής εκμετάλλευσης, κομμένης και ραμμένης στα μέτρα των επενδυτών του Κατάρ, που δεν πρόκειται να γίνει δεκτή από τους τοπικούς δήμους αλλά και την πλειονότητα των κατοίκων της Αττικής. Στην πραγματικότητα, ο πολυσυζητημένος Καταλανός αρχιτέκτονας δουλεύει για τους επενδυτές από το Κατάρ, εμφανιζόμενος σαν σύμβουλος της κυβέρνησης Παπανδρέου.
Μια ματιά στον τρόπο που διαχειρίστηκαν συγκεκριμένα «φιλέτα» του Δημοσίου οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ κατά την περίοδο 1999-2010 μάς οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα ότι η «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας είναι η ασφαλέστερη μέθοδος λεηλασίας του δημόσιου ταμείου.
Ο πολυσυζητημένος Καταλανός αρχιτέκτονας Αθεμπίγιο εμφάνισε ένα σχέδιο απόλυτης τσιμεντοποίησης της ευρύτερης περιοχής του Ελληνικού με βάση το πρότυπο του Canary Wharf του Λονδίνου. Στην πραγματικότητα, δουλεύει για τους επενδυτές από το Κατάρ, εμφανιζόμενος σαν σύμβουλος της κυβέρνησης Παπανδρέου.
Του Γ.Κύρτσου
